نقد و بررسی آیین نامه قدیم و جدید بیمه های عمر

در نشستی که به مدیریت گروه پژوهشی بیمه های اشخاص پژوهشکده بیمه با عنوان : `ارتقای بیمه های عمر : تاملی بر آیین نامه های 13 قدیم و 68 جدید` برگزار گردید، جنبه های مختلف آیین نامه قدیم و جدید بیمه های عمر بررسی شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده بیمه در این نشست احسان جلالی لواسانی پژوهشگر گروه پژوهشی بیمه های اشخاص پژوهشکده بیمه با اشاره به ضرورت توجه به بیمه های زندگی گفت : "در حال حاضر آمار نشان می دهد که با گذشت 8 دهه از فعالیت بیمه گری در ایران، ضریب نفوذ بیمه حدود 1.5 درصد است که از این میزان سهم بیمه زندگی در بهترین حالتش 0.3 درصد از این آمار را به خود اختصاص داده است و مطابق با آمار انتشار یافته توسط مجله سیگما، این رقم 0.1درصد اعلام شده است ، از سوی دیگر سهم بازار بیمه های زندگی 7.92 درصد از سهم بازار را در ایران به خود اختصاص داده است و این در حالی است که میانگین بیمه های زندگی در جهان 58 درصد است و این آمار نشان از آن دارد که باید در این زمینه اهداف بلند مدت و جدی داشته باشیم تا بتوانیم به جایگاه کلانی که مدنظرمان است برسیم "
هماهنگی قوانین در مرحله اجرا
وی اضافه کرد :" آمار ،حق بیمه سهم کل صنعت بیمه را 59 هزار و 162 میلیارد ریال نشان می دهد که از این میزان ،بین سهم بیمه های زندگی 4 هزار و 686 میلیارد ریال است " وی گفت :" قانون و مقررات زمینه رشد و شکوفایی را در صنعت بیمه فراهم می کند ، و برای این منظور آیین نامه ها و قوانین که زمینه اجرائی شدن طرحها و برنامه ها را فراهم می سازند، در مرحله اجرا می بایست هماهنگ باشند . "

آیین نامه ها دست و پاگیر نباشند
جلالی لواسانی گفت :" هدف از طرح قوانین و آئین نامه ها رسیدن به نتیجه مطلوب است و انطباق قوانین با اهداف طراحی شده بر رشد توسعه صنعت اثر گذار بوده و عدم انطباق قوانین با اهداف، نتیجه معکوس در بر دارد و با توجه به خصوصی سازی در صنعت بیمه و تحقق فضای رقابتی ما نیازمند آن هستیم تا با تدوین آئین نامه گامی در جهت تسهیل روابط بین بیمه گران و بیمه گزاران و بهبود فضای رقابتی وتوسعه صنعت برداریم." وی در ادامه با تاکید بر دلایل ضرورت توجه به باز نگری در آئین نامه بیمه زندگی از دیدگاه نهاد ناظر ،به توضیح و تشریح آیین نامه شماره 13 در ارتباط با بیمه های زندگی که مصوب سال 53 بوده است پرداخته و گفت :" این آیین نامه در 7 فصل تدوین شده بودکه گاها به دلیل نارسایی های اجرائی و قانونی تا 7 متمم پیش رفت تا اینکه در حال حاضر آیین نامه شماره 68 که در سال 90 تصویب شد به عنوان جدیدترین آیین نامه در این زمینه شکل گرفت .
آیین نامه مکمل هم در برخی موارد با نارسائی همراه است
این پژوهشگر با تاکید بر اینکه جلوگیری از انحراف در مسیر تامین بیمه ای و حفظ حقوق بیمه گزاران مهم ترین اصلی است که نباید فراموش شود گفت :"آیین نامه نوعی آزمون و خطاو تصحیح است بنابراین اگر مقررات بدون توجه به هدف اصلی و هدف قانونگذار طراحی شود ، خود به خود ما در آینده دچار مشکل می شویم ، و مشکلات اجرایی در این زمینه به وجود می آید ، شیوه آزمون و خطا برای پویایی یک طرح است که اگر برای این امر هدف و استرات‍‍ژی معینی طراحی نکرده باشیم ، بنای طرح از پایه سست خواهد بود ، و در تدوین آیین نامه بیمه زندگی ، نیز با وجودی که تکمیل کننده آیین نامه قبلی است ، ولی با توجه به بررسیهای صورت گرفته و باز خوردهای نشستهای علمی و تجربی که با شبکه های فروش این بیمه نامه داشته ایم همچنان در برخی از موارد دچار نارسایی و ابهام است که بایستی مورد واکاوی بیشتر قرار بگیرد " از جمله مواردی چون مشخص نبودن ضوابط بیمه مستمری ، چگونگی احتساب نرخ سود فنی برای مدت های بالای 20 سال ، مشخص نشدن مکانیسم صریح و مدون برای تغییرات احتمالی در نرخ بهره و هزینه وصول حق بیمه .
پژوهشگر گروه پژوهشی بیمه های اشخاص همچنین توجه به مفاهیمی چون کارمزد پرداختی و اصل نفع بیمه پذیر و ماهیت حقوقی و بیمه ای آن و شیوه نظارت بر حسن اجرای آئین نامه ابلاغ شده را بیش از پیش حائز اهمیت دانست .
عدم آشنائی مردم با فوائد و ارزشهای بیمه
وی اضافه کرد " در هیچ جا صراحت قانونی مبنی برلزوم آشنایی مردم با بیمه وجود ندارد ما هم اکنون در هیچ یک از قوانینمان بند یا تبصره ای مبنی بر اینکه مردم مجاب شوند که با بیمه آشنایی پیدا کنند نداریم و در نظام آموزش عمومی نیز درسی با موضوع بیمه های بازرگانی و آشنائی با آن نیست هرجند اقدامات اولیه در این زمینه صورت گرفته است و این موضوعی است که باید به آن بیشتر توجه شود "
شرایط تورمی را در نظر بگیریم
جلالی لواسانی گفت :" اقتصاد ایران اقتصادی تورمی است بنابراین اگر ما آیین نامه ای تدوین می کنیم که بر اساس آن می خواهیم نرخ اعلام کنیم ، کارمزد مشخص کنیم و مباحث دیگر از این قبیل ،باید شرایط تورمی را در نظر بگیریم "
وی اضافه کرد :" نباید نقاط ضعف و قوت شرکت های بیمه بالاخص شبکه فروش ( نمایندگان و کارگزاران ) و راهکارهای تحول صنعت بیمه را در آیین نامه ها یی که تدوین می کنیم فراموش کنیم و در این راستا نیاز به افزایش ضریب نفوذ بیمه را هم از یاد نبریم "
نارسائیهای آیین نامه شماره 13
وی با بیان اینکه در آیین نامه 13 قدیم ،فصول بیمه های زندگی و نرخ حق بیمه ها ، کارمزد بیمه های زندگی ، مشارکت بیمه گذاران در منافع بیمه های زندگی ، حقوق بیمه گذاران نسبت به ذخایر ریاضی ، تنظیم حساب های بیمه های زندگی ، بیمه اتکایی اجباری و بیمه اتکایی اختیاری آمده بود ، مسائلی را که زمینه ساز بازنگری و اصلاح این آئین نامه گردید از سه دیدگاه مورد بررسی قرار داد . وی با اشاره به بررسیهای صورت گرفته در گروه پژوهشی اشخاص و جمع بندی نفطه نظرات فعالان این رشته ،مواردی چون: مشخص نبودن نحوه فعالیت در بیمه های مستمری ، وجود سقف سنی در آیین نامه ، عدم شفافیت در کارمزد صدور و فروش بیمه نامه ها ، مدت و نحوه بازخرید بیمه های زندگی ، نحوه تخصیص و سود مشارکت در منافع بیمه های زندگی ، نحوه اعمال تخفیف در کارمزد ، قدمت و نا کارائی جدول مرگ و میر مورد استفاده را به عنوان نارسایی های این آیین نامه از دید گاه بیمه گران یاد کرد و در ادامه نارسائیهای آئین نامه قدیم را از دیدگاه بیمه گزاران و نحوه فرایند بیمه گری نیز بررسی نمود . جلالی لواسانی اضافه کرد :" آئین نامه جدید، آئین نامه 68 نیز در 9 فصل تهیه شده است که دو فصل کلیات و فصل نظارت از نظر شکلی نسبت به فصول آئین نامه قبلی به آن اضافه شده است."
اصلاحات در آیین نامه جدید
و ی گفت:"در این آیین نامه تاکید به بیمه مستمری ، برداشتن محدودیت سنی بیمه شدگان ، امکان تقسیط حق بیمه بر اساس توافق و تمایل بیمه گزاران ، پیش بینی جهت تغییر در سود فنی بیمه زندگی هر دو سال یکبار و تدوین جدول مرگ ومیر هر 5 سال یکبار ، شناور شدن هزینه های اداری و مدت زمان بازخریدی، ایجاد پایگاه های اطلاعاتی بیمه نامه ها بجای ارسال رو نوشت بیمه نامه ها ، افزایش کارمزد بیمه نامه ها با پرداخت یکجا و تغییر در نحوه پرداخت کارمزد ، افزایش سرمایه خطر فوت از یک میلیارد ریال به دو میلیارد ریال و کاهش جریمه ها از جمله مواردی است که به آن اشاره شده و نسبت به آیین نامه پیشین اصلاح شده است "
پیشنهادات برای بهبود آیین نامه جدید
جلالی لواسانی در پیشنهادات اصلی خود در جهت بهبود آیین نامه ،توجه به اعطای تخفیف بیمه ای به دارندگان بیمه عمر جهت خرید سایر پوششهای بیمه ای ( در راستای توجه به منافع بیمه گذار ) بطوریکه در صورت دارا بودن بیمه عمر ، هر بیمه گذار بتواند برای اخذ سایر پوششهای بیمه ای از تخفیف بهره مند گردد و همچنین توجه به کارمزد تشویقی در جهت وصول حق بیمه به تناسب نوع ،طول مدت و اعتبار نماینده یا کارگزار بیمه ای ، توجه به افزایش کارمزد برای دریافت حق بیمه های یکجا بیش از 75% (چرا که حق بیمه قسطی عملا بیمه گر را با هزینه های بیشتر مواجه می سازد) همچنین تخصیص اعتبار با تعیین سقف فروش برای نمایندگان و کارگزاران در راستای حمایت از شبکه فروش بطوریکه شرکت بیمه گر یا نهاد ناظر موظف به اعطای تسهیلات مالی در قالب وامهای بلند مدت / کوتاه مدت به نمایندگان فعال در این رشته بیمه ای گردند و توجه به مزایای مالیاتی و اطلاع رسانی در خصوص معافیتهای مالیاتی این بخش و در نهایت توجه به عوامل تشویقی و انگیزشی در جهت توسعه بیمه زندگی را از نکات حائز اهمیت در تدوین آئین نامه دانست .
آیین نامه ها برای رفع خلا های قانونی
در ابتدای این نشست نیز دکتر ابراهیم عباسی مدیر گروه پژوهشی بیمه های اشخاص پژوهشکده بیمه ضمن اشاره به جایگاه و ارزش قوانین و مقررات مختلف ،در ارتباط با آیین نامه ها گفت :" فلسفه وجودی آیین نامه ها دو چیز است یکی تعیین راهکارهای چگونگی اجرای قانون های جدید و دیگر پر کردن خلا های قانونی پیشین و رفع نواقص آن " عباسی ادامه داد " قوانین و مقررات همواره به تناسب نیازها و تحولات جامعه می توانند تغییر پیدا کنند و تنها قانون اساسی است که اعمال تغییر در آن شرایط خاصی دارد وگرنه آیین نامه ها و بخشنامه ها بطور مستمر نیاز به بازنگری و تغییرات دارند "